Georiënteerde neogotische kruisbasiliek van 1852 – 1853 met geïntegreerde laatgotische toren van ca. 1500, gelegen ten O van de Markt, net achter het voormalige gemeentehuis.
Van de oorspronkelijke wellicht houten kerk, opgericht door de abdij van Corbie, werden nog geen sporen teruggevonden; van de eerste stenen kerk bleven daarentegen vier zuilen bewaard, nl. de vier zuilen aan de W-zijde van het schip; ze zijn opgebouwd uit vrij kleine natuurstenen blokken en klimmen vermoedelijk op tot begin 14e eeuw. In de 18e eeuw werd het interieur verfraaid in late barokstijl.
Ca. 1850 was de kerk te klein geworden voor de groeiende gemeenschap en bovendien was ze in slechte staat, zodat beslist werd een nieuwe kerk te bouwen n.o.v. de provinciale architect E. Gife, de hoger vernoemde zuilen en de toren werden in het nieuwe ontwerp geïntegreerd; de muren en het dak werden volledig afgebroken. Overeenkomstig de tijdsgeest werd geopteerd voor een neogotische constructie met gebruik van typische 19e eeuwse materialen: geschilderd pleisterwerk voor muren en gewelven en gietijzer voor de venstermonelen. Het bestaande meubilair werd grotendeels gerecupereerd en aangevuld met nieuw neogotisch materiaal. Al in 1853 werd de vernieuwde en vergrote kerk in gebruik genomen; ze werd ingewijd in 1857. In een eerste fase van de thans voorziene algemene restauratie werd de toren opgeknapt in 1998 – 1999.
Voor meer informatie over de St.- Pieter en Pauwelkerk verwijzen wij naar drie publicaties:
- De kunstschatten van het Torenmuseum in Mol door J. Jansen en H. Cilissen
- Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen, kanton Mol door H. Kennes en R. Steyaert
- Sint-Pieter en Pauwelkerk Mol door Jos Berghmans en Sandra Vanhoof