Provincieraad stelt definitief PRUP Kempense Meren II vast

De provincieraad stelde op vrijdag  26 september het PRUP Kempense Meren II definitief vast. Het PRUP omvat een zone met het Zilvermeer en ruime omgeving, het gebied Schansheide en enkele zones in Postel-Zuid. Met dit PRUP past de provincie Antwerpen in deze zones de bestemmingen uit het gewestplan van eind jaren 1970 aan naar de beleidsdoelstellingen van vandaag. Het PRUP legt zo de basis voor een nieuw evenwicht tussen recreatie, ontginning, landbouw en natuur in de regio.

Het PRUP omvat een zone met het Zilvermeer en zijn ruime omgeving, het gebied Schansheide en enkele zones in Postel-Zuid. De provincie Antwerpen wil in al deze zones de bestemmingen uit het gewestplan van eind jaren 1970 aanpassen naar de huidige beleidsdoelstellingen en zo de troeven van de regio behouden en versterken.

Openbaar onderzoek
Tijdens het openbaar onderzoek dat plaatsvond van 5 februari tot en met 4 april 2024 kon iedereen het ontwerp-PRUP inkijken en hierop reageren. Ook bevoegde overheidsinstanties gaven hun advies. Er zijn 119 bezwaren en 10 adviezen ingediend. Deze zijn allemaal verwerkt en hebben, waar nodig, tot nog enkele verfijningen geleid. Zo kwam uit de bezwaren naar voren dat het belangrijk was dat de putten van de vervangende ontginningsgebieden na afloop van de ontginning opnieuw gevuld konden worden. Het definitieve PRUP laat dit nu toe.

Recreatie, natuur én landbouw
De merenomgeving in onze gemeente telt vele troeven. Je vindt er het bijzondere witte zand, dat al eeuwenlang ontgonnen wordt voor de productie van glas. De putten die door de zandontginning zijn ontstaan, vulden zich met water en vormen nu het hart van watersport en recreatie in de streek. Daarnaast is de regio ook belangrijk voor natuur en landbouw.

Gewestplan eind jaren 1970
Het gewestplan, dat voor elk stukje grondgebied de bestemming vastlegt, is oorspronkelijk opgesteld eind jaren 1970. Anno 2024 komen een aantal van de toenmalige bestemmingen niet langer overeen met de beleidsdoelstellingen van vandaag.

Zo laat het huidige gewestplan nog steeds ontginning toe op het provinciaal recreatiedomein Zilvermeer, terwijl dat met 155.000 dagbezoekers per jaar en grote evenementen zoals Pennenzakkenrock een grote toeristische trekpleister van de streek is.

Ook op Schansheide laat het gewestplan zandontginning toe, terwijl het gebied nu belangrijk is voor kleinschalige landbouw en voor waterwinning. En in Postel-Zuid zijn er grote uitdagingen om de Europese Natura 2000-gebieden te realiseren.

Huidige beleidsvisies 
Om de bestemmingen van deze gebieden in overeenstemming te brengen met de huidige beleidsvisies, stelde de provincie Antwerpen een Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan (of PRUP) Kempense Meren II op. Een PRUP wijzigt de bestemmingen van een of meerdere zones op het gewestplan en/of legt bijkomende regels op. Op die manier bepaalt het ook de (nieuwe) voorwaarden waaraan toekomstige stedenbouwkundige vergunningen in die gebieden moeten voldoen.

Lange voorgeschiedenis
De basis voor het PRUP Kempense Meren II werd al gelegd in 2001, met het Ruimtelijk Structuurplan voor de Provincie Antwerpen. In 2009 werd gestart met een PRUP rond de Kempense Meren. Het ontwerp-PRUP Kempense Meren II dat nu voorligt, is het resultaat van een lang proces. Het is een erg complex PRUP met veel deelplannen. De provincie heeft dit gedurende meerdere jaren voorbereid en met de Vlaamse Landmaatschappij, het Agentschap voor Natuur en Bos en veel andere betrokken partijen uitgebreide gesprekken gevoerd. Er zijn heel wat sectoren betrokken: de zandontginnings- en landbouwbedrijvigheid in het gebied, de recreatieve en toeristische sector en de beheerders van de uitgestrekte natuur- en bosgebieden. Samen vormen ze heel belangrijke troeven van de Kempen, die dit PRUP ook in de toekomst zoveel mogelijk kansen wil blijven geven.

Zandontginning, recreatie, landbouw en natuur
Met het PRUP Kempense Meren II beoogt de provincie Antwerpen volgende doelen:

1. In het deelplan Hoofdpoort – dat het provinciaal recreatiedomein Zilvermeer omvat – en het deelplan Schansheide verdwijnt de bestemming ‘ontginning’ en komt de nadruk te liggen op recreatieve bestemmingen en natuurverweving.
2. In Schansheide zorgen de bestemmingswijzigingen er bovendien voor dat waterwinning en drinkwaterproductie mogelijk blijven.
3. Om de geschrapte zandwinningsbestemmingen te vervangen, stelt de provincie een nieuw zandontginningsgebied voor in Postel-Zuid.
4. Andere gebieden in Postel-Zuid zijn al langer aangeduid voor de realisatie van Europese Natuur. Het PRUP Kempense Meren II zorgt ervoor dat die realisatie kan doorgaan: enkele van de huidige zones met landbouwbestemming krijgen een natuurbestemming en vice versa. Daardoor ontstaat in Postel-Zuid zowel een meer aaneengesloten natuurgebied als een meer aaneengesloten landbouwgebied.

Om de effecten van deze verschuivingen op de individuele landbouwers van Postel-Zuid te beperken en de buffering van bestaande natuur en ontwikkeling van nieuwe natuur te garanderen, stelde de Vlaamse Landmaatschappij in opdracht van de provincie een inrichtingsnota op. Om de bosuitbreiding en de nieuwe landbouwgebieden in deelplan Landbouw- en natuurgebieden Postel-Zuid ook effectief op terrein te realiseren, is het noodzakelijk om de eigendoms- en gebruikssituatie af te stemmen op de nieuwe bestemmingen. Hiervoor is een grondruilplan opgesteld.

Standpunt gemeentebestuur
Ook het gemeentebestuur gaf een voorwaarde positief advies voor het PRUP. Het gemeentelijk advies focust zich op de nabestemmingen van de zones Schansheide en de toekomstige ontginningsgebieden in Postel. Bij dit advies wilden we naast het beschermen van de hoge natuurwaarde ook de belangen van onze landbouwers verzekeren.